Szachy to gra o wielowiekowej tradycji. Za jej kolebkę większość historyków uznaje Indie. Za najwcześniejszą formę gry zbliżonej do szachów przyjąć należy „czaturangę” (połowa V wieku). W grze brało udział 4 uczestników, którzy początkowo grali przeciwko sobie. Później grano w parach. Armie „żółta” i „czerwona” przeciwko armiom ” zielonej” i „czarnej”. O kolejności ruchów decydował rzut wydłużoną kostką o 4 cyfrach.
Gra w VI wieku w zmienionej postaci, jako „czatrang”, przeszła do Chin i do Persji gdzie powstała pierwsza książka opisująca zasady gry.
Arabowie w VII w. opanowali Persję i rozpropagowali grę zwaną teraz „szatranżem” na terenach przez siebie podbijanych. W X- XI w. szachy dotarły do Europy, poczynając od Hiszpanii, Portugalii i Sycylii. Do Rosji szachy przedostały się prawdopodobnie wcześniej bo już w VIII-IX w., bezpośrednio ze Wschodu. Polska poznała szachy w XII wieku. Ponoć grywał w nie Bolesław Krzywousty. Nie ustalono jednoznacznie, jak znalazły się one w Polsce, czy przywieziono je drogą morską, przeniesiono z Rosji, czy też, podobnie jak do kilku innych krajów Europy, szachy przywieźli rycerze powracający z wypraw krzyżowych. Umiejętność gry w szachy uznawana była za zaletę i zyskała sobie wysoką rangę na dworze królewskim.
W XV wieku ustaliły się nazwy i niezmienne zasady ruchu bierek, wprowadzono roszadę rozszerzono zasięg ruchów gońców, oraz zwiększono siłę królowej (hetmana), z jednego ruchu na skos,do dowolnej liczby ruchów we wszystkich kierunkach. W XVI wieku wprowadzono bicie piona w przelocie i przemianę pionów – reguły gry ostatecznie przybrały formę dzisiejszą.
W XIX w. rozpoczęto organizację turniejów międzynarodowych. Pierwszy taki turniej rozegrano w Londynie w 1851 r. W 1924 r. utworzona została Międzynarodowa Federacja Szachowa Fide. Pierwszy międzynarodowy turniej kobiet odbyt się w 1927 r. w Londynie.
Szachy są planszową grą strategiczną znaną na całym świecie, w każdej kulturze czy cywilizacji. Nie ma kontynentu czy kraju, w którym ta gra nie byłaby znana. O wpływie szachów na świat świadczy choćby zwrot w języku polskim: „trzymać kogoś w szachu.” Wiemy, czym jest „patowa sytuacja”, słyszymy, że ktoś „wykonał roszadę” na jakimś stanowisku. Mówimy, że ktoś jest czyimś „pionkiem w grze”. „Szachownica” to nie tylko plansza do gry w szachy, ale i ładny motyw graficzny.
Bibliografia
W.Litmanowicz. J.Giżycki, Szachy od A do Z, Warszawa 1986